شاید اغلب ما به اهمیت نظافت و نگهداری از سنگ‌های ساختمانی پی نبریم، اما این عمل تأثیر بسزایی بر زیبایی و طول عمر ساختمان و حتی محیط زیست پیرامون ما دارد. در این نوشتار، دلایل و اهمیت شستشو و تمیزکاری سنگ‌های ساختمانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
سنگ به عنوان یکی از عناصر اصلی در ساختمان‌سازی، نقش مهمی در شکل‌دهی به ظاهر و ارزش معماری بناها دارد. با گذشت زمان و در معرض قرار گرفتن سنگ‌ها با عوامل مختلف محیطی مانند آلودگی هوا، گرد و غبار، مواد شیمیایی و عوامل زیستی، به تدریج از استحکام و زیبایی آن‌ها کاسته می‌شود. به همین دلیل، تمیز کردن منظم سنگ‌ها امری ضروری است و مزایای فراوانی را به همراه دارد. در ادامه به بررسی دلایل اهمیت این موضوع می‌پردازیم.
در این مقاله قصد داریم روش‌ها و راهکارهای مختلفی را برای پاکیزگی و نظافت انواع سنگ‌های ساختمانی معرفی کنیم تا به شما کمک کنیم تا به بهترین نحو از سنگ‌های ساختمان خود نگهداری کنید.
نکته: برای خرید سنگ در اصفهان کلیک کنید.
حفاظت و نگهداری از سنگ‌های ساختمانی
حفظ زیبایی و دوام سنگ‌های ساختمانی، امری حیاتی برای افزایش طول عمر و استحکام ساختمان محسوب می‌شود. در این بخش از مقاله، به بررسی روش‌های نگهداری و مراقبت اصولی از این متریال ارزشمند می‌پردازیم.
تعمیر به موقع؛ پیشگیری از آسیب‌های گسترده
وجود ترک‌ها و شکستگی‌ها بر روی سطح سنگ‌ها، می‌تواند به مرور زمان بزرگ‌تر شده و به سایر قسمت‌های سنگ نیز سرایت کند. لذا ترمیم سریع این آسیب‌ها با استفاده از روش‌های مناسب و توسط افراد متخصص، از اهمیت بالایی برخوردار است.
پاکیزگی منظم
تجمع آلودگی‌ها، گرد و غبار و ذرات معلق بر روی سطح سنگ‌ها می‌تواند به مرور زمان به آن‌ها آسیب برساند. لذا شستشوی منظم با استفاده از محلول‌های ملایم و آب، از مؤثرترین روش‌ها برای حفظ طراوت و زیبایی سنگ‌ها است. خودداری از مواد شوینده قوی و روش‌های شستشوی پر فشار، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا ممکن است به بافت سنگ آسیب وارد کند.
نظارت بر تغییرات ساختاری
حرکت و جابجایی ساختمان می‌تواند به سنگ‌ها آسیب رسانده و باعث ایجاد ترک‌های جدید شود. بنابراین، بررسی منظم سنگ‌ها و تشخیص به موقع هرگونه تغییر ساختاری، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مشورت با متخصص
در صورتی که در مورد نحوه مراقبت از سنگ‌های ساختمانی خود تردید دارید، بهتر است از مشاوره یک متخصص سنگ‌کاری یا مرمت ساختمان بهره‌مند شوید. این افراد با توجه به نوع سنگ و شرایط محیطی، می‌توانند راهکارهای مناسب و کارآمدی را به شما ارائه دهند.
آب‌بندی
استفاده از مواد آب‌بند مناسب، می‌تواند به طور قابل توجهی از نفوذ آب و آلودگی‌ها به داخل بافت سنگ جلوگیری کند. این امر به ویژه برای سنگ‌هایی که در معرض رطوبت بیشتری قرار دارند، اهمیت دوچندانی دارد.
محافظت در برابر عوامل جوی
تغییرات ناگهانی دما، بارندگی‌های شدید و تابش مستقیم نور خورشید، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به سنگ‌ها آسیب برسانند. به منظور کاهش تأثیر این عوامل، بهتر است سنگ‌ها در معرض مستقیم این شرایط جوی قرار نگیرند.
| بیشتر بخوانید: ۵ دلیل مهم که باید خرید سنگ طبیعی را در طراحی و ساخت انتخاب کنید |
چه شرایط آب و هوایی برای سنگ‌های ساختمانی مضر است؟
شرایط جوی خاص می‌تواند به سنگ‌های ساختمانی آسیب برساند و در طول زمان موجب تخریب آن‌ها گردد. در ادامه، به برخی از این شرایط جوی که برای سنگ‌ها خطرناک هستند اشاره می‌کنیم.
بارش شدید
بارش زیاد می‌تواند به نفوذ آب به درون سنگ‌ها منجر شود و به تدریج آن‌ها را تخریب کند. همچنین، رطوبت بالا می‌تواند سبب رشد کپک، قارچ و دیگر موجودات زنده روی سطح سنگ گردد.
رطوبت بالا
رطوبت فراوان می‌تواند باعث انباشت رطوبت بر روی سطح سنگ‌های ساختمانی شده و به رشد کپک و قارچ منجر شود. این وضعیت به تدریج می‌تواند به آسیب به سنگ و کاهش استحکام ساختاری آن منجر شود.
دماهای انجماد
قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دماهای پایین می‌تواند باعث ترک‌خوردگی یا ریزش سنگ‌های ساختمانی شود. این آسیب معمولاً به دلیل انبساط و انقباض آب در منافذ سنگ رخ می‌دهد.
باران اسیدی
باران اسیدی می‌تواند باعث فرسایش سطح سنگ‌های ساختمانی و آسیب به آن‌ها شود. این نوع باران به دلیل آلودگی‌های جوی ایجاد می‌شود و می‌تواند با رطوبت هوا ترکیب شده و اسیدهایی را به وجود آورد که به سنگ آسیب می‌زنند.
برای محافظت از سنگ‌های ساختمانی در برابر این شرایط جوی، انجام اقداماتی چون استفاده از درزگیرها یا پوشش‌های محافظ و نصب سیستم‌های زهکشی برای جلوگیری از تجمع آب بر روی سنگ‌ها بسیار ضروری است. همچنین، نگهداری و تمیز کردن منظم نیز می‌تواند به جلوگیری از آسیب کمک کند.
تابش مستقیم نور خورشید
قرار گرفتن مداوم در معرض نور مستقیم خورشید می‌تواند موجب کمرنگ شدن یا تغییر رنگ سنگ‌های ساختمانی شود. اشعه‌های ماوراء بنفش نیز می‌توانند در طول زمان به تخریب سنگ‌ها منجر شوند.
ایمنی در سطوح سنگی
حفظ ایمنی افراد در محیط‌هایی که از کفپوش‌های سنگی استفاده می‌شود، از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از قوانین و استانداردهای بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه ساختمان‌سازی، بر لزوم ایجاد سطوحی با اصطکاک کافی برای جلوگیری از لغزش تأکید دارند. این امر به ویژه برای افرادی که دارای محدودیت‌های حرکتی هستند، اهمیت دو چندان پیدا می‌کند.
یکی از مهم‌ترین دلایل لغزندگی سطوح سنگی، وجود رطوبت و آلودگی بر روی آن‌هاست. آب، روغن و سایر مایعات می‌توانند به طور قابل توجهی ضریب اصطکاک سنگ را کاهش دهند. همچنین، شرایط جوی نامناسب مانند بارندگی، برف و یخبندان نیز می‌توانند خطر لغزش را افزایش دهند.
برای کاهش خطر لغزش روی سطوح سنگی، می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد. نظافت منظم سطوح، استفاده از مواد شوینده مناسب و خشک کردن به موقع آن‌ها، از جمله این اقدامات است. همچنین، استفاده از پادری در ورودی‌ها و نصب علائم هشداردهنده در مکان‌هایی که احتمال لغزش بیشتر است، می‌تواند مؤثر باشد. در شرایطی که خطر لغزش بسیار زیاد است، می‌توان از مواد ضد لغزش بر روی سطح سنگ استفاده کرد.
توجه به این نکته ضروری است که انتخاب نوع سنگ، روش نصب و نگهداری آن، نقش مهمی در کاهش خطر لغزش دارد. بنابراین، بهتر است از سنگ‌هایی استفاده شود که دارای بافت زبرتری بوده و اصطکاک بیشتری ایجاد کنند. همچنین، در هنگام نصب سنگ‌ها باید به شیوه‌ای عمل کرد که آب به راحتی از روی سطح آن‌ها تخلیه شود.
در مجموع، با رعایت نکات ایمنی و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان خطر لغزش روی سطوح سنگی را به حداقل رساند و محیطی ایمن‌تر برای افراد ایجاد کرد.
| بیشتر بخوانید: راهنمای انتخاب رنگ سنگ برای نمای داخلی و خارجی ساختمان |
از بین بردن لکه‌های سنگ
لکه‌های روی سطوح را می‌توان با استفاده از پاک‌کننده‌های تجاری یا شوینده‌های خانگی مناسب پاک کرد. شناسایی درست نوع لکه، کلید موفقیت در این فرآیند است. برای این منظور، توجه به رنگ، شکل و شرایط محیطی که ممکن است در ایجاد لکه مؤثر باشد، اهمیت دارد.
انواع لکه‌ها و روش‌های حذف آن‌ها
لکه‌های ناشی از روغن (چربی، قیر، روغن‌های خوراکی و لوازم آرایشی) معمولاً موجب تیره‌تر شدن سطوح سنگ می‌شوند. برای پاکسازی این لکه‌ها، ابتدا باید موادی که منجر به ایجاد لکه شده‌اند، با استفاده از مواد شیمیایی حل شوند و سپس با شستشوی موضعی و آبکشی، منبع لکه از بین برود. در مورد قیر، ابتدا باید آن را جدا کرد. در مرحله بعد، می‌توان با استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم، آمونیاک، الکل معدنی یا استون، بقایای لکه را پاک کرد. به‌هیچ‌وجه نباید ماده پاک‌کننده را مستقیماً روی لکه ریخت، زیرا این کار ممکن است موجب گسترش آن شود. بهترین روش این است که با استفاده از کاغذ یا حوله‌ای که به پاک‌کننده آغشته شده، لکه را تمیز کنید. همچنین می‌توان از مواد چربی‌زدا مانند پاک‌کننده‌های قلیایی موجود در بازار استفاده کرد.
لکه‌های ناشی از مواد ارگانیک (قهوه، چای، میوه‌ها، تنباکو و غیره) می‌توانند لکه‌هایی به رنگ صورتی یا قهوه‌ای ایجاد کنند که معمولاً پس از حذف منبع لکه، به‌تدریج ناپدید می‌شوند. در فضاهای باز، تابش آفتاب و بارش باران معمولاً این آثار را از بین می‌برد. در محیط‌های داخلی می‌توان با ترکیب پراکسید هیدروژن و چند قطره آمونیاک این لکه‌ها را پاک کرد.
لکه‌های فلزی (مانند آهن، زنگ‌زدگی، مس و برنز) معمولاً رنگ‌های متنوعی دارند و باید با استفاده از ضماد خاص برطرف شوند. زدودن لکه‌های عمیق زنگ‌زدگی می‌تواند بسیار دشوار باشد و ممکن است برخی از آن‌ها برای همیشه بر روی سنگ باقی بمانند. لکه‌های ناشی از جلبک و کپک را می‌توان با آمونیاک رقیق، مایع سفیدکننده یا آب‌اکسیژنه پاک کرد، اما باید از ترکیب مایع سفیدکننده و آمونیاک جداً پرهیز کرد زیرا ممکن است گازهای سمی تولید کند.
برای پاکسازی لکه‌های ناشی از جوهر در سنگ‌های روشن، می‌توان از سفیدکننده‌ها یا آب‌اکسیژنه استفاده کرد، در حالی که در سنگ‌های تیره‌تر، لاک‌الکل رقیق یا استون مؤثر خواهد بود. لکه‌ها باید با استفاده از کاغذ یا پارچه‌ای که کمی به پاک‌کننده آغشته شده، پاک شوند تا از گسترش بیشتر آن‌ها جلوگیری شود. لکه‌های کوچک رنگی با لاک‌الکل رقیق یا تیغ ریش‌تراشی قابل پاکسازی هستند و لکه‌های بزرگ‌تر باید با رنگ‌برهای تجاری از بین بروند.
لکه‌های ناشی از آب سخت نیز با سیم ظرف‌شویی با درجه زبری 0000 قابل حذف هستند. برای پاکسازی لکه‌های ناشی از دود یا آتش در سنگ‌های قدیمی، می‌توان از روش‌های کامل پاکسازی استفاده کرد. در حال حاضر، محصولات تجاری مؤثری برای حذف دوده و لکه‌ها در بازار وجود دارد که کار با آن‌ها آسان و مقرون‌به‌صرفه است.
در مورد سنگ‌های مرمریت، باقی ماندن اسیدها می‌تواند به دو شکل نمایان شود: خراش بدون لکه و خراش همراه با لکه. در صورت دوم، پس از پاکسازی لکه، باید سطح را با آب تمیز خیس کرد و سپس پودر مرمریت را روی آن پاشید. این پودر باید با یک پارچه مرطوب یا دستگاه‌های صیقل‌دهنده به سطح مالیده شود تا زمانی که خراش‌ها محو شوند و سطح براق گردد. خراش‌های عمیق ممکن است نیاز به ساب زدن با تجهیزات مکانیکی داشته باشند و این فرآیند ممکن است به تخصص نیاز داشته باشد.
سخن پایانی
نگهداری صحیح از سنگ‌های ساختمانی، تضمینی برای افزایش طول عمر و حفظ زیبایی آن‌هاست. همان‌طور که در طول این بحث بررسی کردیم، نوع سنگ، نوع آلودگی و شرایط محیطی، همگی در انتخاب روش مناسب برای پاکسازی و نگهداری نقش دارند.
